Toen ik begon met toezichthouden, had ik eerlijk gezegd geen idee wat het antwoord op de vraag boven dit artikel moest zijn. Werkelijk… ik zat bij de eerste bijeenkomst vooral op dat vlak heel bleu te zijn. Wat moest ik gaan doen, waar gaat het over, wat wordt er van me verwacht?
Om dit voor jou te voorkomen, schrijf ik mijn blogs hierover, speciaal voor jou. Ik vind dat ik daar met 13 jaar ervaring ruim voldoende kennis heb. Dit helpt je hopelijk om veel sneller uit te vinden wat het inhoudt en of het wat voor jou is. En als je wilt starten, dat je meteen weet waar het over gaat en wat jij kunt doen. Dit keer een wat zakelijk en feitelijk artikel, dat is even nodig om je te helpen een beeld te krijgen. Volgende keer weer meer over mij en mijn processen…
Ik kan me zo goed voorstellen dat je eerste vraag is: wat is dat dan, dat toezicht houden? De beste en meest essentiële vraag. Ik neem je mee!
Wat is het?
Om te beginnen eerst even zakelijk en kort door de bocht: een toezichthouder houdt toezicht op het bestuur (en een commissaris op een bestuur of directie). Dit betekent dat je beoordeelt of de bestuurder zijn of haar werk op de goede manier doet. Als toezichthouder controleer je het bestuur. Maar er is meer, dat komt later in dit artikel.
Goedkeuren
Om dit te kunnen doen, komt er van alles bij kijken. De eerste stap daarin is om het strategisch beleid van het bestuur te beoordelen. Hoe gaat dit in zijn werk? De bestuurder maakt het plan, en de Raad van Toezicht ‘vindt daar wat van’. Hiermee bedoel ik te zeggen: de raad keurt het plan goed of niet goed. In het laatste geval leg je natuurlijk wel uit waarom je afkeurt. Zo krijgt het bestuur de gelegenheid om aanpassingen te doen. Immers, het is uiteindelijk de bedoeling dat er een goedgekeurd plan ligt.
Daarnaast moet je ook begrotingen en (jaar)cijfers goed- (of af-)keuren. Dit is een vergelijkbaar proces. Begrotingen volgen natuurlijk ook uit (meerjaren)plannen.
De buitenwereld
Een andere taak van de raad van toezicht is het verbinden met de buitenwereld. Je neemt daarin waar hoe het in de organisatie gaat en bij betrokken (stakeholders) partijen. Stakeholders zijn bijvoorbeeld cliënten, overheden, gerelateerde organisaties, samenwerkingspartners, medezeggenschapsorganen. Deze waarnemingen zijn belangrijk, omdat je daarmee informatie verzamelt. Hiermee kun je beoordelen of het goed gaat met de organisatie en of de bestuurder zijn of haar werk goed doet.
Adviseur
Een zachtere kant van het toezichthouden is de advieskant. Naast een controleur ben je ook een adviseur van het bestuur. Je mag, en dit vind ik altijd een leuke, gevraagd èn ongevraagd advies geven. De toezichthouders hebben natuurlijk vanuit hun opleiding en ervaring veel kennis en het is heel fijn als die kennis ook gedeeld wordt met het bestuur. Maar, het blijft advies, je mag geen bestuurlijke beslissingen nemen.
Werkgever
De enige echt actieve rol die je als toezichthouder hebt, is dat je de werkgever bent van de bestuurder. Dit betekent dat je een gesprekkencyclus voert, aandacht hebt voor hoe het met de bestuurder gaat, en je beslist (uiteraard binnen wetgeving) over het inkomen van de bestuurder.
Al met al
Je zit op afstand van de bestuurder en de organisatie. Dit betekent dat je dus niet bezig bent om de organisatie te runnen. Je mag niet besturen! Hoe ik dit noem? Op je handen zitten, en wel actief op je handen zitten. Dat moet ik soms ook letterlijk doen. Als ik ideeën heb of kansen zie, kan ik zo enthousiast worden dat ik dat letterlijk wil aanpakken… maar dat mag dus niet.
Of als een situatie niet loopt, zoals je zelf voor ogen hebt… dan is het pas echt op je handen zitten. Ik heb de neiging nogal met mijn handen te praten en soms helpt het me om letterlijk op mijn handen te zitten. Me zo in te houden en alleen mijn adviezen te delen.
Praktisch
Je komt 6-10 keer per jaar bij elkaar. In de vergaderingen bespreek je met het bestuur de stand van zaken rondom de organisatie, strategie, personeel, financiën en andere zaken. Steeds meer komen ook aandachtspunten als huisvesting, digitalisering en maatschappelijke impact op de agenda.
Daarnaast heb je contact met stakeholders en zul je moeten schakelen als er problemen zijn. Dit betekent: tijd vrij maken een de situatie oplossen.
Dus
Wat is het wel, in mijn ogen:
- Het is een vak, een professie
- Een serieuze en waardevolle toevoeging op je eigen werk
- Het is divers en veel mensen kunnen hieraan deelnemen
- Het is een mooie en dankbare manier om een maatschappelijke bijdrage te leveren
- Je leert er ontzettend veel van
- Het is goed voor je netwerk
Wat is het niet:
- Een baantje leuk voor je cv
- Een paar keer vergaderen, lunchen
- Een formaliteit om met bekenden te babbelen
- Vrienden of vriendinnen bij elkaar brengen
- Alleen vergaderen over de financiële resultaten
- Macht uitoefenen
Al met al een leuke job die verantwoordelijkheid vraagt, maar in mijn ogen ook een grote verrijking is voor je persoonlijke ontwikkeling en je zakelijke ontwikkeling.
Want naast het brengen van kennis en ervaring, doe je die ook op.
Serious business
Ik wil je ook wel even waarschuwen. Dit werk is niet voor iedereen geschikt. Ik hoop dat je dat wel begrijpt. Niet ieder kan of wil dit werk doen. En dat is helemaal ok!
Natuurlijk is het allereerst belangrijk dat je de tijd ervoor kunt en wilt vrijmaken. Het is ook werk met verantwoordelijkheid. Je hebt echt een taak om een organisatie (bestuur of directie) te controleren. Als er zaken fout gaan, die je als toezichthouder had kunnen weten of inschatten, dan kun je hiervoor aansprakelijk gesteld worden. Het is dus niet niks en het is wel belangrijk werk.
Begrijp me goed, ik wil je niet aan het einde van dit artikel bang maken. Maar het is wel belangrijk te weten. In de 13 jaar dat ik nu inmiddels toezichthouder ben, heb ik die aansprakelijkheid bijvoorbeeld nog niet meegemaakt.
Ik vind het werk als toezichthouder soms lastig. Zeker als ik nog niet lang bij een organisatie zit. Dan weet ik nog niet veel van de organisatie en weet ik nog niet waar bepaalde onderwerpen over gaan. Maar veel belangrijker is dat ik het heel erg leuk en waardevol werk vind.
Wat haal ík eruit om toezichthouder te zijn? Voor mij is het superleuk. En als je kijkt naar mijn waarde ‘erkenning’, dan voldoet dit werk daar goed aan. Ik word gezien, er wordt geluisterd…. ;-). Maar ik ervaar ook dat mijn kennis en ervaring ertoe doen. En daarnaast leer ik er ontzettend veel van, zowel van collega-toezichthouders als van alle andere mensen. Denk hierbij bijvoorbeeld aan hoe anderen hun gesprekstechnieken inzetten, onderhandeling voeren, gesprekken met de accountant of conflicthantering.
Aangezien ik mezelf vaak ‘beroepsbemoeial’ noem, past dit werk me wel. Naast de werkzaamheden in mijn bedrijf. Juist omdat ik ondernemer ben, kan ik flexibel met mijn agenda omgaan en alles combineren.
Wil je reageren op dit artikel, of heb je een vraag en wil je meer weten? Graag vertel ik je nog veel meer als je dat helpt na te denken of dit iets voor jou is!
