Van de redactie

Gaslighting: is het nieuw? En wat is het precies?

Het lijkt wel of de term 'gaslighting' plotseling wordt gebruikt. Wat is het en is het inderdaad een nieuwe term? Maar ook: waarom wordt 'ie nu zo vaak gebruikt? FEEM Magazine ging op onderzoek uit. We lazen artikelen uit binnen- en buitenland en geven je nu een compleet overzicht van wat je zeker moet weten over het fenomeen gaslighting.

Leestijd: 4 minuten

Waarom komt deze term tegenwoordig vaker voor?

Er is meer aandacht is voor psychologische manipulatie en emotioneel misbruik. Mensen zijn zich steeds meer bewust van de subtiele manieren waarop anderen hen kunnen manipuleren en controleren, en de gevolgen daarvan voor hun mentale gezondheid en welzijn.

Er komt ook steeds meer bewustzijn over de ernstige gevolgen van deze vormen van mishandeling. Onderzoek toont aan dat emotionele mishandeling schade kan aanrichten in het zenuwstelsel en de hersenen van slachtoffers en kan leiden tot slechtere emotieregulatie, angst, depressie en gevoelens van vijandigheid.

Het is net als de term ‘psychologische veiligheid’. Ook die horen we steeds vaker. Da’s voer voor een ander artikel.

Overigens is gaslighting geen nieuwe term.

De term is eigenlijk al vrij oud en dateert uit de jaren 30 van de vorige eeuw. Het komt van het toneelstuk ‘Gas Light’ uit 1938, geschreven door Patrick Hamilton. Het stuk gaat over een man die zijn vrouw systematisch gek probeert te maken door de gaslampen in huis te manipuleren en haar te laten denken dat ze hallucineert. De term wordt nu gebruikt om een vorm van manipulatie aan te duiden waarbij een persoon systematisch wordt gekleineerd, verward en in twijfel wordt getrokken door een ander persoon om controle over hen te krijgen en hun perceptie van de realiteit te manipuleren.

Wat is gaslighting nou precies?

Gaslighting is een vorm van psychologische manipulatie waarbij de pleger erop uit is het slachtoffer mentaal te ontredderen en te doen twijfelen aan zijn of haar eigen waarnemingen en herinneringen. De gaslighter verdraait de waarheid overtuigend om zijn of haar eigen zelfvertrouwen te voeden en macht en controle over het slachtoffer te krijgen. Het is een vorm van emotioneel en psychologisch misbruik van kwaadaardige manipulatieve aard. Gaslighting kan leiden tot een gevoel van verwarring, isolatie en een laag zelfbeeld bij het slachtoffer.

De lange termijn gevolgen van gaslighting.

De langetermijneffecten van gaslighting kunnen ernstig zijn en leiden tot angst, depressie, trauma en een laag gevoel van eigenwaarde. Het slachtoffer gaat steeds meer aan zichzelf twijfelen en raakt steeds afhankelijker van de gaslighter. Gaslighting kan leiden tot een gevoel van verwarring en isolatie bij het slachtoffer, waardoor het moeilijk kan zijn om relaties aan te gaan en te onderhouden. Het kan ook leiden tot waanideeën en het wantrouwen van zichzelf en anderen. Het is belangrijk om de signalen van gaslighting te herkennen en hulp te zoeken als je slachtoffer bent van deze vorm van manipulatie.

foto gaslighting: Prostock-studio via Canva
foto gaslighting: Prostock-studio via Canva

Wat is het verschil tussen gaslighting en narcisme?

De term is de laatste jaren ook weer meer in de belangstelling gekomen door het groeiende bewustzijn van narcistisch misbruik en emotionele manipulatie in relaties en op de werkvloer. Hoewel gaslighting een manipulatietechniek kan zijn die door narcisten wordt gebruikt, is het niet hetzelfde als narcisme. Een narcist liegt en overdrijft om zijn of haar fragiele gevoel van eigenwaarde te versterken, terwijl een gaslighter dit doet om zijn of haar dominantie en controle te vergroten. Beide gedragingen kunnen echter leiden tot ernstige gevolgen voor het slachtoffer, zoals verwarring, isolatie en een laag gevoel van eigenwaarde.

Hoe herken je gaslighting?

Gaslighting is een vorm van manipulatie die vaak subtiel is en moeilijk te herkennen kan zijn. Een gaslighter probeert het slachtoffer te doen twijfelen aan zijn of haar eigen waarnemingen, herinneringen en oordelen. Er zijn verschillende signalen die kunnen wijzen op gaslighting, zoals het systematisch ontkennen van gebeurtenissen, het verdraaien van feiten, het geven van tegenstrijdige informatie en het creëren van een gevoel van verwarring en isolatie bij het slachtoffer. Een gaslighter kan ook proberen om het slachtoffer afhankelijk te maken en te isoleren van vrienden en familie. Het is belangrijk om de signalen van gaslighting te herkennen en hulp te zoeken als je slachtoffer bent van deze vorm van manipulatie.

→ Note van de redactie: Het is ook belangrijk om te erkennen dat de gaslighter niet bewust aan het ‘gaslighten’ is op dat moment. Misschien heeft ‘ie zelfs nog nooit van de term gehoord. De kans is groot dat hij of zij zelf ongezonde voorbeelden heeft gehad in zijn of haar jeugd en niet beter weet dan op deze manier met iemand om te gaan. Dat betekent niet dat je niet voor jezelf moet opkomen, maar het plaatst de termen ‘slachtoffer’ en ‘dader’ wat meer in perspectief.

Concrete voorbeelden van gaslighting.

(bron: Emergency-Live.com)

  • “Je geeft niet om mij”.
  • “Je bent egoïstisch” (patronen van afleiding).
  • “Je bent gemeen, maar ik red me wel”.
  • “Als het je iets kon schelen, zou je het doen”.
  • “Je mag me niet”.
  • “Je bent gek” (afwijkende of stereotype modellen).
  • “Ik maakte maar een grapje!” (trivialiseringspatronen).
  • “Je verbeeldt je dingen” (ontkenningspatronen).
  • “Je reageert overdreven” (trivialiseringspatronen).
  • “Ik maak me zorgen om je, ik denk dat het niet goed met je gaat” (deflectiepatronen).

Kortom: er zijn verschillende signalen die kunnen wijzen op gaslighting, zoals het systematisch ontkennen van gebeurtenissen, het verdraaien van feiten, het geven van tegenstrijdige informatie en het creëren van een gevoel van verwarring en isolatie bij het slachtoffer.

Zo bescherm je jezelf tegen gaslighting.

Er zijn verschillende manieren om jezelf te beschermen tegen gaslighting. Het is belangrijk om je eigen waarnemingen en gevoelens te vertrouwen en jezelf niet te laten overtuigen door de gaslighter. Het kan ook helpen om de signalen van gaslighting te herkennen en te benoemen, en om te praten met een vertrouwenspersoon, zoals een vriend, familielid of therapeut. Het is belangrijk om grenzen te stellen en jezelf te omringen met positieve en ondersteunende mensen. Het kan ook nuttig zijn om jezelf te informeren over gaslighting en de gevolgen ervan, zodat je beter in staat bent om deze vorm van manipulatie te herkennen en te vermijden. Het is belangrijk om te onthouden dat gaslighting een vorm van emotioneel misbruik is en dat het niet jouw schuld is als je slachtoffer bent van deze vorm van manipulatie.

Lees hier een artikel over hoe je voor jezelf opkomt, vanuit liefde.

Mis je nog een bepaald antwoord over gaslighting? Laat het weten in de comments dan zoeken we het voor je uit!

Bronnen.

~ Psychologie Today:6 common traits of narcissists and gaslighters
~ Medical News Today: What is gaslighting?
~ VeryWellMind: What is gaslighting and signs it may be happening to you.
~ Psychology Today: Gaslighting
~ Emergencylive.com: Gaslighting: wat is het en hoe herken je het?
~ Nieuwe Stap: Gaslighting en Narcisme: hoe ga je ermee om?
~ Movisie: De late gevolgen van emotionele mishandeling en verwaarlozing.
~ Zorg+Welzijn: ‘Emotionele mishandeling verandert hersenen.’

Meer verdiepende artikelen

Verhalen van andere Verschilmakers

Reageren? leuk!

Wij gebruiken FEEM Magazine graag als platform om kennis en ervaring te delen over de thema's waar we over schrijven. Door jouw visie op dit onderwerp ook te delen, komen we samen tot steeds meer verdieping en inspiratie. We houden van constructieve gesprekken - van hart tot hart. Praat je mee? 

LAAT EEN REACTIE ACHTER

Vul alstublieft uw commentaar in!
Vul hier uw naam in